Η ανάγκη εθνικού, γενικού σχεδιασμού Δασοπροστασίας

Πρώτη έγνοια και ανησυχία το δάσος

Είναι σύνηθες στη χώρα, κάθε καλοκαίρι με την εκδήλωση των δασικών πυρκαγιών, να ανακαλύπτουν όλοι τις «ελλείψεις» και την ανεπάρκεια μέσων, αόριστα και γενικόλογα. Αόριστες διαπιστώσεις τηλεοπτικών ειδικών δασοπυροσβεστών και άλλων, ιδιαίτερα χρωματισμένες έτσι ώστε να σπέρνουν την απελπισία (που πάντα πουλάει περισσότερο) και την καταστροφή (που πουλιέται ευκολότερα στο τηλεοπτικό κοινό).

Τώρα λοιπόν που κατακάθισε η σκόνη των μηντιακών ειδικών, ας δούμε 2-3 πράγματα που κατέστησαν τις τελευταίες πυρκαγιές, αποκαλυπτικές για το μέλλον του «δασικού ισοζυγίου» της χώρας, σύμφωνα με τον υπουργό Φάμελλο που παρότι τα νομοθετήματα του κοστίζουν σε δάσος πολλαπλάσια από τις πυρκαγιές, βρίσκεται στη θέση αυτού που θα προστατέψει το δασικό περιβάλλον. Τι κλασικά ελληνική αντίφαση!

Ο «αγωνιστής» Τσίπρας

Στη βάση της Ελευσίνας, μετά από τις πυρκαγιές της Μάνης (αρχές Ιουλίου) ο Αλέξης Τσίπρας (vid) δήλωνε:

«Δεν χρειάζεται να κρυφτούμε πίσω από το δάχτυλο μας, η δημοσιονομική προσαρμογή, οι στερήσεις, η λιτότητα των προηγούμενων χρόνων -να πούμε τα πράγματα καθαρά- μείωσε τις δαπάνες που η πολιτεία προβλέπει στον προϋπολογισμό της, μείωσε παντού, μείωσε και σε ότι αφορά τις δαπάνες για τη βελτίωση και αναβάθμιση της υλικοτεχνικής υποδομής. Θέλω να πω όμως ότι έγιναν κάποια ουσιαστικά βήματα το τελευταίο διάστημα, ώστε με αυτές τις περιορισμένες δαπάνες να μπορέσουμε να είμαστε στο καλύτερο δυνατό επίπεδο αποτελεσματικότητας»

«Γίνεται μια τεράστια προσπάθεια, ώστε τα πτητικά μέσα πυρόσβεσης να είναι σε ετοιμότητα και έγιναν ουσιαστικά βήματα το τελευταίο διάστημα, ώστε να είμαστε στο καλύτερο επίπεδο αποτελεσματικότητας»

Α. Τσίπρας 4/7/2017

Όλα αποσπασματικά, όλα πρόχειρα. Από τα γεγονότα του Αυγούστου φάνηκε πως η προσπάθεια δεν ήταν τελικά τόσο τεράστια, αφού πέρα από τα λίγα μέσα που μπόρεσαν και δούλεψαν, υπήρχαν πολύ περισσότερα τα οποία βρίσκονταν σε ακινησία λόγω έλλειψης συντήρησης (διάβαζε ανταλλακτικών, τεχνικών κλπ).

Μπορεί να αποτελεί άλλοθι για μία κυβέρνηση, ακόμα και για μία μνημονιακή κυβέρνηση (που έχει τσακίσει τον κόσμο και παραπάνω από ότι απαιτούν τα μνημόνια) ο ασφυκτικός δημοσιονομικός έλεγχος για το γεγονός πως δεν προνοεί ούτε για  τα βασικά; 

Αποτελεί άραγε πολιτική δασοπροστασίας το βιντεοσκοπημένο ευχολόγιο που απαγγέλει στους ιθαγενείς ένας πρωθυπουργός που θέλει να θεωρείται (καταχρηστικά και με την ανοχή των νοημόνων) επιτυχημένος; 

Επιπλέον, αν η έγνοια του πρωθυπουργού «…βεβαίως, και η αγωνία είναι να μπορέσουμε να σταματήσουμε περιπτώσεις πυρκαγιών πριν αυτές εξαπλωθούν και απειλήσουν κατοικημένες περιοχές, ανθρώπινες ζωές και περιουσίες…» τότε γίνεται αμέσως αντιληπτό γιατί διαφημίζει την προσπάθεια του να μη φάει η φωτιά τα δάση που εξαφανίζουν οι υπουργοί του, Φάμελλος και Τσιρώνης.

H φωτιά τρώει και εξαφανίζει τα δάση δραματικά, σε έντονο σκηνικό και πάντα στο προσκήνιο, καθιστώντας τη γή άπωθητική, ενώ οι εξαιρέσεις από τους δασικούς χάρτες, η εγκατάσταση οικιστικών και άλλων πυκνώσεων και άλλα τόσα ευφάνταστα, τρώνε και εξαφανίζουν το δάσος δίνοντας πρόσφορο και ελκυστικό έδαφος για «επενδύσεις», σε ένα σκοτεινό και άθλιο παρασκήνιο που βολεύει και τους κυβερνώντες και τους ωφελούμενους σε βάρος του δάσους, κυβερνώμενους.

Η θέση Μητσοτάκη και η «τιτανομαχία» για το θεαθήναι

Το 2007 η διακομματική επιτροπή περιβάλλοντος της Βουλής εξέδωσε ένα πόρισμα που αναφέρονταν ως πρόβλημα η απουσία ενιαίου φορέα δασοπυρόσβεσης, η ελλιπής συμμετοχή των δασικών υπηρεσιών στην πρόληψη και η έλλειψη συντονισμού των εμπλεκομένων φορέων, μεταξύ άλλων. Το αστείο είναι πως ο πρόεδρος της τότε διακομματικής επιτροπής περιβάλλοντος της Βουλής ήταν ο «οικολόγος» Μητσοτάκης. Μετά από 10 χρόνια, τίποτα από όσα διαπίστωνε η επιτροπή δεν ρυθμίστηκε, τίποτα δεν  άλλαξε. Το 2007 ήρθε πάλι στην επικαιρότητα λόγω της πολεμικής ρητορικής του γνωστού για το ενδιαφέρον του για το φυσικό περιβάλλον και τότε προέδρου, Μητσοτάκη. Ο Αλέξης Τσίπρας ανέφερε ότι στη Βορειοανατολική Αττική το 2009 κάηκαν 150.000 στρέμματα και σήμερα 15.000 στρέμματα. Για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις, από την πατάτα που εξεστόμισε ο πρωθυπουργός αργότερα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος κ. Δημήτρης Τζανακόπουλος σημείωσε ότι οι συγκρίσεις γίνονται μόνο ως μέτρο για να αποδοθούν οι σωστές διαστάσεις της πραγματικότητας, καθώς «κάθε καταστροφή έχει φυσικά τη δική της αυτόνομη πρόκληση ανθρώπινου πόνου αλλά και οικολογικής επιβάρυνσης».

ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ δίνουν εξετάσεις επί της ταυτότητας των αντιλήψεων τους και των μεθόδων που πολιτεύονται. Η ΝΔ το 2007 με τις πυρκαγιές στην Ηλεία και τους νεκρούς και ο ΣΥΡΙΖΑ τον εφετινό Αύγουστο, μας ενημέρωσαν πως υπήρχε τελικά  οργανωμένο σχέδιο πυρκαγιών για να πληγούν πολιτικά.

Κανείς από τους δυνητικά ασκούντες διοίκηση δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για το δάσος, για το φυσικό περιβάλλον και λόγω αυτού του ενδιαφέροντος, για το μέλλον της χώρας.

Κανείς δεν ομολογεί πως δεν έκανε τίποτα για να προλάβει την καταστροφή. Η αλήθεια είναι πως η καταστροφή του δάσους είναι ανεκτή αν δεν επιδιώκεται, από τους κυβερνώντες όπως έχουμε αποδείξει, αλλά με άλλα μέσα, αθόρυβα και με την επίφαση της νομιμότητας.

Μία απόφαση εξαίρεσης. Η πραγματική απειλή που ακολουθεί κάθε φωτιά 

Για λόγους προβολής της κυβερνητικής έγνοιας δίνεται έμφαση μόνο στην καταστολή. Είναι εντυπωσιακές οι εικόνες των ελικοπτέρων και των πυροσβεστικών αεροπλάνων. Είναι καλό το να κινείται η συζήτηση γύρω από τα μέσα πυρόσβεσης και να μην επικεντρώνεται στον στόχο, που είναι η σωτηρία και η ανάπτυξη του δάσους που μας έχει απομείνει, η καλλιέργεια του και η αύξηση του.

Δεν γίνεται καμία αναφορά στην έλλειψη κοινής εθνικής στρατηγικής με βάση τη γνώση και όχι τις πολιτικές προτεραιότητες. Δεν νοιάζεται κανείς για εθνική δασική πολιτική.  Τι μπορεί να περιμένει κανείς, πιά;

Σημίτης πανταχού παρών. Το έγκλημα του 1998. 

Αρκεί η αποκατάσταση του δικαίου;

Το 1998, η δασοπυρόσβεση αφαιρέθηκε από τα χέρια της διαρκώς απαξιούμενης  Δασικής Υπηρεσίας και πέρασε στην ευθύνη της Πυροσβεστικής. Ήταν άλλο ένα καρφί στο φέρετρο που θα έβαζαν μέσα δάση και δασική υπηρεσία μαζί. Είναι πολύ βολικό το να διαχειρίζεται τόσο μεγάλη επιφάνεια της χώρας ένας φορέας, ένας οργανισμός που δεν έχει προτεραιότητα του την προστασία του δάσους, την καλλιέργεια του και την ανάπτυξη του.  Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που η Δασική Υπηρεσία αφέθηκε στη μοίρα της, πάντα σε δεύτερη (ίσως και σε τελευταία) μοίρα, δίχως μέσα, δίχως προσωπικό. Ένα κενό γράμμα, μία τρύπα στη δομή του ελληνικού συστήματος.

Μετρώντας τις πυρκαγιές των ετών πριν την συγκεκριμένη περίοδο, δηλαδή από το 1987 ως το 1997, κάθε χρόνο καίγονταν 485.000 στρέμματα. Η αλλαγή χεριών του 1998 οδήγησε σε 583.000 καμένα στρέμματα κάθε χρόνο κατά μέσο όρο,  μέχρι το 2008. Οι καταστροφές, παρ' όλο που το συγκεκριμένο διάστημα υπερτριπλασιάστηκαν οι δαπάνες για πυροσβεστικά μέσα, ήταν τεράστιες. Σαν να αγοράζουμε ένα πολυτελές αυτοκίνητο ενώ δεν ξέρουμε να οδηγούμε….

Αν υποθέσουμε πως αποκαθίσταται η ζημιά και αναλαμβάνει εκ νέου η δασική υπηρεσία τη δασοπυρόσβεση, τι πιθανότητες υπάρχουν να είναι επιτυχής η νέα δομή;

Νομίζω πως καμία πιθανότητα επιτυχίας δεν θα έχει η αποκαταστημένη δομή, εφόσον μαζί με την αποκατάσταση δεν υπάρξει σύνταξη εθνικου σχεδίου δασοπροστασίας. Προσοχή: όχι πυροπροστασίας απλά, αλλά δασοπροστασίας γενικά. Αυτό σημαίνει νέα επικαιροποιημένη δομή της δασικής υπηρεσίας, μετεκπαίδευση και επανακατάταξη – επανιεράρχηση, των στελεχών της με βάση την εμπειρία τους και τις επιδόσεις τους κατά τη μετεκπαίδευση. Ειδικά το κομμάτι του προσωπικού που θα ασχολείται με την δασοπυρόσβεση αλλά και την αντιπυρική προστασία και την πρόληψη, θα πρέπει να μετεκπαιδευθεί και να επικαιροποιήσει τις γνώσεις του, ακόμα και με πρόσκληση ειδικών από το εξωτερικό. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τους κύπριους δασοπυροσβέστες που έδρασαν στην Εύβοια το 2009, σβήνοντας με αντίπυρες τις ομολογουμένως σοβαρότατες πυρκαγιές που είχαν εκδηλωθεί. Την ίδια ώρα κανείς από τους επιφορτισμένους με το έργο της δασοπυρόσβεσης δεν γνώριζε τι θα πει αντίπυρα και πως εφαρμόζεται. Για να μην αναφερθούμε στο κωμικοτραγικό περιστατικό της αντίπυρας στο Πόρτο Γερμενό το 2009, που είχε σαν αποτέλεσμα την εξάπλωση της αρχικής πυρκαγιάς.

Για τα μέσα δασοπυρόσβεσης, αφού ο πρωθυπουργός ισχυρίζεται πως διαθέτουμε περισσότερα από άλλες χώρες, τουλάχιστον ας δαπανηθεί ένα σοβαρό ποσό για τη συντήρηση τους. Για τα λοιπά βοηθητικά μέσα (οχήματα μεταφοράς προσωπικού, φορτηγά κλπ) ας γίνει μία δαπάνη επίσης από το αείμνηστο πια «Πράσινο Ταμείο» που έχει καταληστευθεί για το χρέος και δεν έχει αποδώσει κανένα σοβαρό ποσό στους αρχικούς του στόχους.

Τέλος πάντων, προτάσεις πάντα υπάρχουν. Δασική πολιτική, σχεδιασμός, βούληση και οργάνωση δεν υπάρχουν γιατί –και το επαναλαμβάνω- κανείς δεν θέλει μία σοβαρή και οργανωμένη Δασική Υπηρεσία. Δεν τη θέλει γιατί πολύ απλά δεν θέλει ούτε προστασία ούτε καλλιέργεια και ανάπτυξη των ελληνικών δασών.