Μετά τις πυρκαγιές τι; - Μέρος ΙΙ

Κορμοσειρές στο ανατολικό Πεντελικό (πηγή www.rpn.gr

Διαβάζοντας τα τοπικά νέα από τον τοπικό ενημερωτικό ιστότοπο http://wwww.rpn.gr , μία πολύ ενδιαφέρουσα ανάρτηση με ημερομηνία 8/12/2018 αναρωτιόταν αν «αυτά τα "ρετάλια" στα κορμοδέματα θα μας προφυλάξουν απο τις πλημμύρες;».

Πράγματι η πρώτη εντύπωση από τις φωτογραφίες που συνόδευαν την ανάρτηση, ήταν πως μάλλον το ερώτημα ήταν ρητορικό και η εύλογη απάντηση του είναι ΟΧΙ. Αυτό εκ πρώτης όψεως βέβαια .

Το καλοκαίρι, αμέσως μετά τις φονικές πυρκαγιές της ανατολικής Αττικής, είχαμε συζητήσει το τι θα έπρεπε να γίνει σύμφωνα με την διεθνή εμπειρία και πρακτική, καθώς και σύμφωνα με τα όσα επιτάσσει η επιστήμη της Δασολογίας και ειδικά του κομματιού εκείνου, που ασχολείται με την προστασία των ορεινών όγκων από τη διάβρωση μετά από πυρκαγιές και τα αντίστοιχα δασοτεχνικά έργα. 

Σε άλλον ενημερωτικό ιστότοπο με εδρα τη Ραφήνα, το http://www.kirkinews.gr  αλλά και στο προσωπικό μου ιστολόγιο Καμένη Γη, είχα δημοσιεύσει μία αδρομερή περιγραφή των όσων είθισται να ακολουθούν μετά τις δασικές πυρκαγιές, προκειμένου να προστατευτεί το έδαφος και να μην απομακρυνθεί με την επιφανειακή διάβρωση, παίρνοντας μαζί του και όλο το πολλαπλασιαστικό υλικό που περιέχει εντός του.

Πραγματικά, η εντύπωση που επικρατούσε σε όλο τον πληθυσμό, ήταν πως το θέμα είχε ληφθεί σοβαρά υπόψη. Κάτι παρατράγουδα που ακολούθησαν με την μαζική επίθεση των κατοίκων στα πεύκα, ζωντανά και νεκρά και η υλοτομία τον πάντων με ταυτόχρονη διάθεση τους ως καυσόξυλα, δεν είναι αντικείμενο της παρούσας ανάρτησης.

Παρά λοιπόν τα παρατράγουδα, δασεργάτες είχαν κληθεί και εργάζονταν. Μπορεί με καθυστέρηση, αλλά εργάζονταν. Το ερώτημα, που η απάντηση του καλείται και να προσδιορίσει τις πιθανές επιπτώσεις, είναι το εάν οι κορμοσειρές (κορμοδέματα κατά τη διαδεδομένη τηλεοπτική ορολογία) κατασκευάστηκαν και τοποθετήθηκαν κατόπιν μελέτης. Εκεί είναι που η σημερινή εικόνα δείχνει να μη συμφωνεί.

Ενδεικτικές ποστάσεις κορμοσειρών (πηγή Ινστιτούτο
Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων και Τεχνολογίας
 Δασικών Προϊόντων. Δρ Γ. Μπαλούτσος

Πιο συγκεκριμένα, σε γενικές γραμμές και με την παραδοχή της συνέχειας του εδαφικού υλικού σε όλη την καμένη έκταση, για κλίσεις  περί το 15%, κορμούς διαμέτρου 15- 20 εκατοστών, η απόσταση κορμοσειράς από κορμοσειρά θα έπρεπε να είναι περί τα 4 μέτρα. Καλό θα ήταν να γίνει μία διερεύνηση, μία επμέτρηση των εργασιών, τόσο όσον αφορά την ποσότητα των κορμοσειρών, τον όγκο του ξύλου που χρησιμοποιήθηκε, τον όγκο που απομακρύνθηκε, αλλά κυρίως να διαπιστωθεί το ποιοτικό χαρακτηριστικό της επάρκειας των κατασκευών. Δεν είναι ώρες να το αφήνουμε στην τύχη και μετά οι γνωστοί ανευθυνοϋπεύθυνοι να αναζητούν εξιλαστήρια θύματα, προκειμένου να πέσουν οι ευθύνες οπουδήποτε πλην στους ώμους των ιδίων.

Ότι και να έχει γίνει, ανεξάρτητα αν κατασκευάστηκαν σωστά ή έχουν ελαττώματα (που βέβαια αν είναι έτσι πρέπει άμεσα να αποκτασταθούν, όλα τα αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά θα είναι τελικά άχρηστα αν δεν σχεδιαστεί και υλοποιηθεί η ΑΝΑΔΑΣΩΣΗ του ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΠΕΝΤΕΛΙΚΟΥ.

Δίχως δασωμένες πλαγιές, οι υπώρειες θα ζουν πάντα υπό τον φόβο της πλημμύρας. Οι κυβερνώντες αποφάσισαν να εγκαταστήσουν στα δάση "οικιστικές πυκνώσεις". Η Περιφέρεια τσιμεντώνει τα ρέματα, στενεύοντας τα και αυξάνοντας τον κίνδυνο πλημμύρας. Οι δήμοι τρέχουν να κάνουν χατήρια σε αυθαιρετούχους και καταπατητές δημόσιας δασικής γης. Όλα δείχνουν πως η πλημμύρα είναι θέμα χρόνου και τίποτα δεν θα τη σταματήσει, με την πορεία που έχει πάρει ο τόπος. Καμία αναδάσωση, καμία αποκατάσταση του πληγωμένου βουνού.

Δεν θα γελάμε όταν έρθει η πλημμύρα, αλλά και τότε πάλι, οι ένοχοι θα κραυγάζουν την αθωότητα τους για να πείσουν. Ποιους; Τους πρόθυμους με το αζημίωτο βεβαια και η πορεία προς τον περιβαλλοντικό όλεθρο θα συνεχίζεται..

Μάτειος Ίππος ή η αναβάθμιση της υπαιτιότητας

Φωτ: http://www.gasarxio.com

Το άρθρο που ακολουθεί δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο http://www.dasarxeio.com στις 02.12.2018. Είναι γραμμένο από τον Δ. Η. Παπαστερίου, ομότιμο καθηγητή της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ και επισημαίνει την ύβρι, την αναβάθμιση της κοινωνικής υπαιτιότητας που βρήκε έρεισμα στην τραγωδία του Ιουλίου του 2018.

Εμείς επισημαίνουμε πως πρόκειται για αμφίστομο ύβρι, για δικέφαλο τέρας που καταδικάζει την Αττική και την χώρα ολόκληρη. Πρόκειται για ένα τέρας που τρέφεται τόσο από την πολιτική αγυρτεία της απόφασης να θυσιαστεί οριστικά το φυσικό περιβάλλον της Αττικής, όσο και την απαίσια ανάγκη να ξεπλύνει η κυβέρνηση τις δασοκτόνες επιδόσεις της, χαρίζοντας στο πολεοδομικό κήτος τις τελευταίες φυσικές ομορφιές της ανατολικής Αττικής. 

Στο ίδιο μενού των τεράτων ανήκει, εκτός από το Μάτι και η περίπτωση του Μεγάλου της Ραφήνας Ρέματος. Και ο μοχλός της προώθησης των δόλιων στόχων της μοχθηρής εκτελεστικής εξουσίας θεσπίστηκε πρόσφατα με την κατοχύρωση του επαγγελματικού δικαιώματος σύνταξης δασικής μελέτης σε …μηχανικούς με το ΠΔ 99/2018.

Ο λόγος στον καθηγητή Δ,Η. Παπαστερίου

Μάτειος Ίππος

Δημήτριος Η. Παπαστερίου,

Ομότιμος Καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Ένας νέος οικιστικοκεντρισμός διέπει το άρθρο 5 ν. 4576/2018. Ρυθμιστικό αντικείμενο είναι οι εκτάσεις των περιοχών της Περιφέρειας Αττικής, οι οποίες υπέστησαν την πρωτοφανή ερήμωση από τις πυρκαγιές της 23ης και της 24ης Ιουλίου 2018. 

Δίνεται η εντύπωση ότι πρόκειται για την εισαγωγή ενός τοπικού δικαίου. Η οικεία Διεύθυνση Δασών ανακτά την αρμοδιότητα να εκδίδει βεβαιώσεις μη υπαγωγής στη δασική νομοθεσία κάθε φορά που συγκεκριμένη έκταση χαρακτηρίζεται ως μη δασική στο θεωρημένο δασικό χάρτη είτε περιλαμβάνεται στον αναρτημένο δασικό χάρτη είτε έχει εξαιρεθεί κατ’ άρθρο 23 του ν. 3889/2010. 

Είναι σαφής η παραπομπή στις λεγόμενες «οικιστικές πυκνώσεις», που επανέρχονται στην νομική επιφάνεια, τη φορά αυτή (και) στο Μάτι, αγνοώντας δύο αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας και εν αναμονή της εκδόσεως αποφάσεως από την Ολομέλειά του. 

Μια εκατόμβη νεκρών συνέχεται με το παραπάνω άρθρο του ν. 3889/2010 με Δούρειο Ίππο το Μάτι. Καμία αναφορά στο άρθρο 24 Συντάγματος. Παραγκωνίζεται, ως μη υπάρχον, το άρθρο 117, παρ. 3, Συντάγματος, για την υποχρεωτική αναδάσωση των εδαφών που κάηκαν. Ο Μάτειος Ίππος υπέρ των «οικιστικών πυκνώσεων». 

Η διελκυστίνδα αρμόδιου Υπουργείου και Συμβουλίου της Επικρατείας προοιωνίζεται λαμπρή. Θα αρκεί μια απλή αναφορά στη συγκεκριμένη παράγραφο 5 ν. 4576/2018 σε κάθε επόμενο νομοθέτημα για να γιγαντωθούν οι λεγόμενες «οικιστικές πυκνώσεις». Τα πραγματικά περιστατικά μπορεί να μην είναι τα ίδια. Μπορεί να υπάρχουν ή να μην υπάρχουν νεκροί. Αντί (της νομοθετικής) σιωπής, αντί (της αρμόζουσας δικαστικής) κραυγής, η ύβρις ορθώνεται και πάλι στο Μάτι. Η κοινωνική υπαιτιότητα, αναπαραγόμενη, αναβαθμίζεται.

Δημοσιεύτηκε στο dasarxeio.com | 02.12.2018

Ανακοίνωση της ΠΕΕΓΕΠ σχετικά με το Προεδρικό Διάταγμα που ορίζει τα επαγγελματικά δικαιώματα των ειδικοτήτων των μηχανικών

Η Πανελλήνια Ένωση Επαγγελματιών Γεωτεχνικών και Επιχειρήσεων Πρασίνου (ΠΕΕΓΕΠ), εκπροσωπώντας το σύνολο των Γεωτεχνικών Επιστημόνων που εμπλέκονται άμεσα με την μελέτη, την υλοποίηση και τη διαχείριση Έργων Πρασίνου καταδικάζει την έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος υπ αριθ. 99/2018(ΦΕΚ 187/ Α’ ) με τίτλο “Ρύθμιση του Επαγγέλματος του μηχανικού με καθορισμό των επαγγελματικών δικαιωμάτων για κάθε ειδικότητα”.

Με το συγκεκριμένο Π.Δ. παρέχεται σε ορισμένες ειδικότητες Διπλωματούχων Μηχανικών, η δυνατότητα άσκησης δραστηριοτήτων που σχετίζονται με το ευρύτερο Αστικό, Περιαστικό και Αγροτικό Πράσινο, παραβλέποντας το γεγονός ότι οι εν λόγω ειδικότητες δεν διαθέτουν, κατά το ελάχιστο, το απαιτούμενο επιστημονικό υπόβαθρο. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι με το Π.Δ. 99/2018 (ΦΕΚ 187/ Α’ ) δίνεται η δυνατότητα στις ειδικότητες των Πολιτικών Μηχανικών, Αρχιτεκτόνων Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος να εκπονούν Μελέτες Φυτοτεχνικής Διαμόρφωσης Περιβάλλοντος Χώρου και Μελέτες Έργων Πρασίνου, Μελέτες Εγγειοβελτιωτικών Έργων, διαχείρισης Υδατικών Πόρων, Μελέτες εγκαταστάσεων Άρδευσης, εκπόνηση και έκδοση πιστοποιητικών ελέγχου απολυμάνσεων και εντομοκτονιών δημοσίων και ιδιωτικών χώρων.

Επιπρόσθετα, το συγκεκριμένο Π.Δ. καταστρατηγεί και παραβιάζει την ισχύουσα σχετική νομοθεσία και ειδικότερα το Π.Δ. 344/2000, “Άσκηση επαγγέλματος του Γεωτεχνικού” με το οποίο ρητά ορίζονται τα κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα των Γεωτεχνικών.

Η άσκηση των δραστηριοτήτων του Γεωτεχνικού που ρητά ορίζεται με το Π.Δ. 344/2000, σχετίζεται άμεσα και ουσιαστικά με την προστασία και την αειφορική διαχείριση του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων, την ασφάλεια, υγεία και την ποιότητα της ζωής των πολιτών και προϋποθέτει την βαθιά και ολοκληρωμένη γνώση των αντίστοιχων επιστημονικών αντικειμένων.

Στο σημείο θα θέλαμε να τονίσουμε ότι εδώ και 50 χρόνια το Αστικό και Περιαστικό Τοπίο δέχτηκε μια άνευ προηγουμένου λεηλασία καθώς ουδέποτε ζητήθηκε η συνέργεια των Γεωτεχνικών Πτυχίων στον Πολεοδομικό και Χωροταξικό σχεδιασμό. Οι δεκαετίες της «αντιπαροχής» εξασφάλισαν μεν την κοινωνική επιταγή για την κατοικία εις βάρος όμως του Αστικού Περιβάλλοντος με μη αναστρέψιμες συνέπειες. Τα πρόσφατα περιστατικά στην Μάνδρα και στο Μάτι Αττικής, μαζί με την αναγκαιότητα διαχείρισης της κλιματικής αλλαγής  αποτελούν αδιάσειστες αποδείξεις της λανθασμένης πολιτικής επιλογής να επιλέγονται και να πριμοδοτούνται από την Πολιτεία συνεχώς τα Τεχνικά πτυχία. Νομοθετήματα όπως το συγκεκριμένο οξύνουν τα ζητήματα Διαχείρισης του Αστικού Περιβάλλοντος καθιστώντας τα Τεχνικά πτυχία αρμόδια για επιστημονικά ζητήματα στα οποία αδυνατούν να ανταπεξέλθουν.

Θεωρούμε δε, ότι αποτελεί προσβολή του συνόλου της κοινότητας των Γεωτεχνικών Επιστημόνων το γεγονός ότι το εν λόγω Π.Δ. δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ χωρίς προηγουμένως την οποιαδήποτε διαβούλευση με το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, το οποίο σύμφωνα με τον νόμο είναι ο θεσμοθετημένος σύμβουλος της πολιτείας επί γεωτεχνικών θεμάτων, καθώς και με το σύνολο της Γεωτεχνικής επιστημονικής κοινότητας.

Για τους παραπάνω λόγους, η ΠΕΕΓΕΠ απαιτεί την άμεση απόσυρση όλων των διατάξεων του Π.Δ. 99/2018 (ΦΕΚ 187/ Α’ ) ενώ παράλληλα η Ένωση μας επιφυλάσσεται για την χρήση κάθε έννομου μέσου που προασπίζει τα κατοχυρωμένα επαγγελματικά μας δικαιώματα των μελών της.

Για την ΠΕΕΓΕΠ,

η Πρόεδρος                                           ο Γεν. Γραμματέας

Σταυρούλα Κατσογιάννη                                  Αλέξιος Σπανέλλης

Γιατί τους σιχάθηκα, γιατί δεν τους πιστεύω, γιατί δεν τους θέλω.

Με έπεισαν για το ποιοι είναι. Πρόθυμα τους βοήθησα. Δεν ήταν τελικά αυτοί που έλεγαν πως είναι. 

Με έπεισαν για το με ποιους είναι. Πίστεψα πως είμαι κι εγώ μαζί τους. Έλεγαν ψέματα. Δεν ήμαστε ποτέ μαζί, σε καμία διεκδίκηση, σε κανέναν αγώνα. Το απέδειξαν τελικά πως ήταν πάντα απέναντι.

Με έπεισαν για το για το ποιους θα υποστηρίξουν. Ψέματα. Πάντα δολίως, υποστήριζαν τον δυνατό αλλά και τον ακίνδυνο για τα συμφέροντα τους και μόνο γι’ αυτά.

Με έπεισαν για τους αγώνες τους για την προστασία της φύσης, του περιβάλλοντος, του Συντάγματος και της Δημοκρατίας. Από την πρώτη μέρα έδειξαν το ψέμα. Με ένα κουρελιασμένο δημοψήφισμα και με το άπλωμα της πιο σκοτεινής νομοθεσίας για το περιβάλλον. Μοίρασαν ψέματα για οικολόγους, για παθολόγους, για δασολόγους και για όλους τους λόγους. Ψέματα και για συνταγματολόγους.

Ψέματα για ιδιωτικούς υπαλλήλους, ψέματα για δημοσίους υπαλλήλους, ψέματα για αυτοαπασχολούμενους, ψέματα ακόμα και για αργόσχολους.

Ψέματα, ψέματα, ψέματα. Πάντα στο πλευρό των δυνατών, των συντεχνιών τους και των αρπαχτών τους. Αυτοί που θα ήταν «το νέο» είχαν σαπίσει ήδη από καιρό, όπως δεν σάπισε ποτέ το σάπιο παλιό, που υποτίθεται πως το αντιμάχονταν.

Το χειρότερο είναι πως κι αυτοί έγιναν ότι και οι άλλοι. Σκουπίδια. Και τώρα ο δρόμος ανοίγει διάπλατος για τον φασισμό και τον ναζισμό των σημερινών ταγματαλητών. Παραφράζοντας τον Πλούταρχο θα μπορούσα να συνοψίσω πως στον αγαθό άνθρωπο για κανένα λόγο δεν γεννιέται φθόνος ούτε φόβος ούτε οργή ούτε μίσος. Μόνο αηδία. 

Ούτε ο φόβος του φασισμού όμως δεν μπορεί να με κάνει να δώσω ξανά χέρι βοηθείας σε τέτοιους αλήτες, σε τέτοιους ψεύτες, σε τέτοιους αλιτήριους. Ούτε και ο φόβος της εγειρόμενης νεοφιλελεύθερης σαπίλας. Άλλωστε και αυτοί το ίδιο φελλοί είναι και έρχονται να αρπάξουν και πάλι  με τη σειρά τους.

Τελικά όλα συντείνουν στο να αποδείξουν πως οι εκλογές είναι προσχηματικές. Επαναλαμβάνονται κατά περιόδους ως επίφαση δημοκρατίας, απλά για να πείθουν πως «ο λαός αποφασίζει». 

Στην Ελλάδα ζούμε την πιο μαύρη εκδοχή του μαύρου σκοταδιού που σκεπάζει την ήπειρο και τον πλανήτη  δίχως προοπτική καμία.

Μέγα Δάσος - Μέγα Ρέμα. Μοίρα κοινή

Ο προαιωνιος Νέστος

Ο Νέστος, που γεννήθηκε πριν από τον χρόνο, κυλάει ανάμεσα στους όγκους της Δυτικής Ροδόπης και το Φαλακρό, διασχίζοντας τη γη και χωρίζοντας τις ανθρώπινες αλλά ασύνδετες με τον φυσικό νόμο έννοιες. Την πολιτισμική και  γεωγραφική έννοια με το όνομα Μακεδονία από την πολιτισμική και γεωγραφική έννοια με το όνομα Θράκη.

Ο ποταμός γονιμοποίησε τη γη και γέννησε κάποτε  το Κοτζά Ορμάν, το μεγάλο παραποτάμιο δάσος που όμοιο του δεν υπήρχε και ούτε έχει υπάρξει ποτέ  στην Ευρώπη.  Το Κοτζά Ορμάν που ο άχρονος και αθάνατος Νέστος γέννησε και ανάθρεψε μέχρι που μετρήθηκε στα 130.000 στρέμματα, ο μικρός θνητός και πάντα άπληστος άνθρωπος το ακρωτηρίασε πριν από 60 χρόνια. Το μίκρυνε και το έφερε στα μέτρα του ο αχόρταγος άνθρωπος. Το έκανε μόλις 5.000 στρέματα γιατί στο υπόλοιπο έπρεπε να φυτέψει το καλαμπόκι που πήρε από την Αμερική, το ρύζι και το βαμβάκι του. Έπρεπε να υλοτομήσει εντατικότερα. Έπρεπε να "κάψει και την καλαμιά" του. Έπρεπε να καταναλώσει φύση. Περισσότερη φύση.

Η δρυς με τον ποδίσκο, οι Μελιές  (με το υπερπολύτιμο ξύλο τους), οι Φτελιές, τα Σφενδάμια, τα Σκλήθρα, οι ασπρόλευκες και τα καβάκια ήταν άχρηστα. Γενικά ότι δεν δίνει φαγητό και ρούχο στον άνθρωπο είναι άχρηστο

Απ' όλη την Ευρώπη μόνο στο δάσος αυτό εύρισκαν τροφή και καταφύγιο τόσα πολλά αγρίμια όπως αγριόχοιροι, λύκοι, οι σπάνιοι λύγκες, τσακάλια δύο ειδών, ενυδρίδες, ασβοί, αλεπούδες, λαγοί και συχνά ζαρκάδια. Υπάρχουν επίσης και όλα τα υδρόβια, διαβατικά και ενδημικά πτηνά, καθώς και ο φασιανός, που μόνο στην Ελλάδα βρίσκεται σε άγρια κατάσταση. 

Το δάσος αυτό είναι η μόνη πηγή από την οποία όλα τα χωριά, από την Κομοτηνή μέχρι Δράμα - Καβάλα, προμηθεύονται καύσιμη ύλη. Η πηγή αυτή είναι αναντικατάστατη, γιατί σε μεγάλο βάθος τα προς τα βορράν βουνά είναι γυμνά και οι αγρότες δεν μπορούν να αγοράσουν καυσόξυλα από το εμπόριο. Επίσης βόσκουν σ' αυτό τα ζώα 33 χωριών.

Έτυχε, τον τελευταίο καιρό, να περνάω κάθε μέρα δίπλα του (ή σχεδόν δίπλα του). Κάθε μέρα που κοιτάζω το ποτάμι σκέφτομαι πως ζούμε την καταραμένη εποχή που η ολέθρια κληρονομιά των κατεστραμμένων δασών και των εξαφανισμένων ποταμών συσσωρεύεται πάνω στις μικρές υπάρξεις μας που νόμισαν πως επιβλήθηκαν στη Φύση. 

Τηρουμένων των αναλογιών, γίνομαι μάρτυρας και μία άλλης καταστροφής, ενός άλλου ρέματος που δεν έχει το μυθολογικό, το ιστορικό ή το περιβαλλοντικό φορτίο που κουβαλάει ο θεϊκός Νέστος αλλά είναι εξίσου σημαντικό στην φυσική ισορροπία. Γιατί η οικολογία δεν αξιολογεί την ύπαρξη, όπως μόνο ένας ανόητος (όπως το δίποδο που αυτοθαυμάζεται και αποκαλεί εαυτόν Άνθρωπο) συνηθίζει να κάνει. Το Μέγα Ρέμα της Ραφήνας, το σημαντικότερο ρέμα συνεχούς ροής της ανατολικής Αττικής τελεί υπό εξαφάνιση, μαζί με τον μοναδικό οικότοπο του. Τελεί υπό καταστροφή  από μικρονοϊκούς, αδηφάγους και προπαντός ελάχιστους, που στην καταστροφή βλέπουν ευκαιρίες και κέρδη. 

Το εγκιβωτίζουν, το εξαφανίζουν, το μετατρέπουν σε οχετό, βλαχοδημαρχάκια και πολιτικοί "οραματιστές των 24 ωρών". Ίσως γιατί το μεγαλείο του δεν χωράει στις μικρές ασήμαντες υπάρξεις τους.

Και το Μέγα Δάσος και το Μέγα Ρέμα, έπρεπε να μικρύνουν. Είναι αξίωμα τελικά. Η ανθρώπινη απληστία, όπως και η ανθρώπινη βλακεία είναι ανίκητες.

Τρία φυτά

Ως δασολογος έχω πάθος με τη βοτανική και ειδικότερα με το κομμάτι της βοτανικής φυσιολογίας. Είναι ένα μεράκι που με κυνηγάει χρόνια, η εμβάθυνση στους μηχανισμούς επιβίωσης και ανάπτυξης των φυτών και μέσω αυτών και στην υψηλής ποιότητας παραγωγή ουσιών. Ουσιών τις οποίες εκμεταλλευόμαστε οι άνθρωποι. Επίσημα ως πρώτες ύλες φαρμάκων ή πρώτες ύλες της βιομηχανίας και ανεπίσημα (ως και παράνομα) ως ψυχοτρόπες ή διεγερτικές ουσίες, εκτός εμπορίου αλλά εντός αγοράς πάντα.
Οι μύθοι και η ατμόσφαιρα που τριγυρίζουν μερικά βοτανικά είδη, είναι ικανό κίνητρο για την ενασχόληση μαζί τους. Και μάλιστα την ενασχόληση δίχως περαιτέρω διερεύνηση. Είναι τόσο γλυκός ο μύθος και η ατμόσφαιρα γύρω από τα φυτά αυτά που άν πέσει πάνω τους το βλέμμα του εραστή της επιστημονικής αλήθειας, καταστρέφει το μεγαλύτερο μέρος της εικόνας τους. Επειδή αγαπώ τον μύθο και δεν ήθελα να καταστρέψει την εικόνα που είχα φτιάξει για τα φυτά αυτά, δεν το πολυέψαχνα. Μέχρι που ξεκινήσαμε μία συζήτηση με φίλους περί της ταυτότητας και της ιστορίας των φυτών αυτών. Αφορμή ήταν η αφήγηση μου για το ότι είχα εντοπίσει ικανό αριθμό ατόμων μανδραγόρα στην καμένη από τις πρόσφατες πυρκαγιές, πλευρά της Πεντέλης (βλέπε παρακάτω). Έτσι άρχισε η κουβέντα για τρία φυτά. Μία κουβέντα που γκρέμισε τον μύθο που είχα κρατήσει μέσα μου για την (υποτιθέμενη) συγγένεια τους. Συγγένεια στον μύθο, στο μυστήριο αλλά και στην τεράστια βοτανική οικογένεια.

Τρία φυτά, τρεις ρίζες γνωστές ή λιγότερο γνωστές για την φαρμακευτική τους χρήση, αλλά και τις αποδιδόμενες σε αυτά (τουλάχιστον στα δύο πρώτα), μυστικιστικές ή μαγικές ιδιότητες.

Το κείμενο που ακολουθεί είναι μία αντιπαραβολή των τριών φυτών του μανδραγόρα, του Panax ginseng και της πιπερόριζας, δηλαδή του γνωστού μας τζίντζερ

1. Μανδραγόρας.  (Mandragora officinarumum)

Ανθισμένος Μανδραγόρας

Συστηματική κατάταξη

Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία:  Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) 

Ομοταξία:  Δικοτυλήδονα (Eudicots)  Τάξη:  Στρυχνώδη (Solanales)

Οικογένεια:   Στρυχνοειδή (Solanaceae)

Γένος: Μανδραγόρας (Mandragora) L.

Γνωστά και καθημερινά είδη της οικογενείας: 

Solanum tuberosum (πατάτα), Solanum melongena (μελιτζάνα), Nicotiana (καπνός) Capsicum annuum (Πιπεριά) κλπ

Είδη

Μανδραγόρας ο φαρμακευτικός ποικιλία εαρινός (Mandragora officinarumum var. vernalis

Μανδραγόρας ο φαρμακευτικός ποικιλία Φθινοπωρινός (Mandragoras officinarum var. autumnalis)

Μανδραγόρας ο κορμοειδής (Mandragora caulescens) των Ιμαλαίων.

Η ρίζα του μανδραγόρα, η οποία ειναι
ανθρωπόμορφη, αποτελεί έναν ακόμα λόγο
για τονμυστικιστικό χαρακτήρα του φυτού

οι καρποί του, όταν τρώγονται
από μικρά παιδιά, προκαλούν
δηλητηρίαση, ακόμα και θάνατο

Τοξικότητα

Η τοξικότητά του οφείλεται στην παρουσία των αλκαλοειδών σκοπολαμίνη, υοσκαμίνη και ατροπίνη. Οι ουσίες αυτές που περιέχονται σε μεγαλύτερο ποσοστό στη ρίζα είναι πολύτιμες από φαρμακευτική άποψη. Οι αρχαίοι ανατολικοί λαοί (Σουμμέριοι, Ασσύριοι, Βαβυλώνιοι, Αιγύπτιοι) γνώριζαν από πολύ ενωρίς τις φαρμακευτικές ιδιότητες του Μανδραγόρα και τον χρησιμοποιούσαν αναλόγως. Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν τον μανδαγόρα ως υπνωτικό, αναλγητικό και ηρεμιστικό, ενώ κατά τον μεσαίωνα χρησιμοποιήθηκε ως αναισθητικό σε εγχειρήσεις.

Δοξασίες - Μυθολογία
(Στη γη που κρέμασαν τρελό, ψάξε για μανδραγόρα - Γ. Ζήκας: Μανδραγόρας)

Μία σημαντική διαφορά με τα άλλα φυτά που εξετάζουμε εδώ, είναι πως ο μανδραγόρας είναι μερακλίδικα τραγουδισμένος. Όπως και άλλα ψυχοτρόπα φυτά της ελληνικής χλωρίδας. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ στίχο ή μία ψυχενεργο μελωδία για το ginseng ή το ginger

Ο μανδραγόρας, λόγω των υπνωτικών ιδιοτήτων και της ανθρωπόμορφης ρίζας του, έχει περιβληθεί από την αρχαιότητα με μυστηριώδεις, υπερφυσικές ιδιότητες και δεισιδαιμονίες. Τον χρησιμοπιούσαν ως φυλαχτό για την προστασία από τον θάνατο και την ασθένεια. Θεωρούσαν, επίσης, ότι η παρουσία του οφειλόταν σε φαινόμενα μεταμψύχωσης ατόμων που είχαν αυτοκτονήσει και ότι όταν ξεριζωθεί βγάζει μια δυνατή κραυγή, η οποία μπορεί να προκαλέσει τη τρέλα ή τον θάνατο σε όσους την ακούσουν.

Γι΄ αυτό ξερίζωναν τους μανδραγόρες νύχτα με πανσέληνο, με τη συνοδεία προσευχών και ιεροτελεστιών και με τη βοήθεια ενός μαύρου σκύλου δεμένου πάνω στο φυτό με σκοινί.

Στην Κρήτη συνήθιζαν παλαιότερα, να σκαλίζουν το χώμα γύρω από το φυτό του μανδραγόρα και να δένουν στη ρίζα του μίαν αίγα (κατσίκα), η οποία τραβώντας ξερρίζωνε το φυτό.

Ακόμη θεωρούνταν μεταγενέστερα ότι αν πιεις το αφέψημα της ρίζας του θα κάνεις αρσενικά παιδιά, εξ ου και η ονομασία του σερνικοβότανο.

Μανδραγόρας, ο κάτοικος των ξερότοπων
Το μανδραγόρα μπορούμε να τον βρούμε σε ολόκληρη την Ελλάδα και ειδικά σε άνυδρες και πετρώδεις περιοχές όπου η παρουσία του είναι έντονη και με αρκετές ποικιλίες, όπως στην Κρήτη όπου  φυτρώνουν δύο ποικιλίες του Mandragora officinarum L.:

α) η var. microcarpa Bertol., και

β) η var. Hausknechtii Heldr.

Εντύπωση μου έκανε η ανακάλυψη του φυτού σε παράνομους σκουπιδότοπους στις υπώρειες του Πεντελικού, τον φετινό Απρίλιο και μάλιστα σε ικανούς πληθυσμούς. Επίσης η ανακάλυψη μανδραγόρα ο οποίος είτε είχε γλιτώσει την φωτιά (λογικότερο γιατί ήταν στα όρια της) είτε είχε αναβλαστήσει, σε μία επίσκεψη στα καμμένα της Νταού και του Βουτζά, στις 16/8/2018. Μάλιστα τον μπέρδεψα από σαστιμάρα  με φυτό μελιτζάνας. Τι να γύρευε μία μελιτζάνα μόνη πάνω στο καμένο βουνό; Νόμιζα βλέπετε πως γενικά υπάρχουν κάποιοι που τον μαζεύουν, γιατί είχα παρατηρήσει γενική μείωση της εμφάνισης του.

Όπως και να 'ναι, όποιος τον μαζεύει θα πρέπει να ακούσει και τη 

"..συμβουλή του Πυθαγόρα, προσοχή στον Μανδραγόρα"

Γιώργος  Ζήκας -  Νίκος Παπάζογλου

______________________________________________________________________________

2. Panax ginseng

Panax - Πάναξ από την πανάκεια που ήταν 

1. κόρη του Ασκληπιού που γιάτρευε όλες τις ασθένειες με βότανα

2. ένα φάρμακο για όλες τις ασθένειες

3. φυτό με προφανώς θεραπευτική χρήση

Panax ginseng

Η ανθρωπόμορφη επίσης ρίζα του ginseng

Συστηματική ταξινόμηση

Βασίλειο:         Plantae

Συνομοταξία:   Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta)

Ομοταξία:        Δικοτυλήδονα (Eudicots) 

Ύφομοταξία      Σύνθετα (Compositae)

Τάξη:              Apiales

Οικογένεια:    Araliaceae

Γένος:             Panax

Είδη:               Panax ginseng                   

Συνώνυμα

Aralia ginseng Baill.

Panax verus Oken

Γνωστά και καθημερινά είδη της οικογενείας: 

Hedera helix, ο γνωστός κισσός

αλλά και πολλά ακόμα φαρμακευτικά φυτά

Η -αγγλική- λέξη Ginseng προέρχεται από τα  Hokkien Chinese jîn-sim (人蔘). 

Το πρώτο ιδεόγραμμα 人 σημαίνει «πρόσωπο» - «άνθρωπος» και το δεύτερο ιδεόγραμμα 蔘 σημαίνει «ρίζα φυτού»  και αναφέρεται στο διχαλωτό σχήμα της ρίζας που μοιάζει με ανθρώπινη μορφή


Το βοτανικό όνομα Panax, είδαμε πως  προέρχεται από τα ελληνικά και τη λέξη «πανάκεια» δηλαδή κάτι σαν "γενική θεραπεία" και χρησιμοποιήθηκε από τον Λινναίο γιατί ήταν γνωστές οι θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού, τον καιρό που συνέταξε την συστηματική κατάταξη των ειδών

Πάντα νόμιζα πως το Panax ginseng αποτελεί ένα ακόμα είδος μανδραγόρα. Το πράγμα ξεκαθάρισε πολύ πρόσφατα όταν ασχολήθηκα με την συστηματική ταξινόμηση που ίσχυε για το κάθε φυτό χωριστά. Ενώ τον μανδραγόρα τον ξέρω γιατί απαντάται σχεδόν παντού στην Ελλάδα, το Panax ginseng, φυτό ενδημικό της Ασίας, καλλιεργείται σε Ινδία Κίνα και Κορέα, δεν το είχα δει ποτέ μου. Οι εικόνες παραπλανούν λίγο αφού συνήθως δείχνουν μικρά φυτά και εστιάζουν κυρίως στη ρίζα, που είναι ανθρωπόμορφη σαν του μανδραγόρα. Το διχαλωτό της σχήμα δεν το θεωρούσα διακριτικό χαρακτηριστικό του είδους. Και ήταν λάθος μου βέβαια.

Κίνητρο για  να ασχοληθώ με τη σύνταξη της παρούσας ανάρτησης, ηταν και το δικό μου ξεκαθάρισμα πως το Panax ginseng ουδεμία σχέση έχει με τον Μανδραγόρα, αλλά αποτελεί συγγενή του ευγενούς (αλλά και δηλητηριώδους) κισσού.

____________________________________________________

3. Zingiber officcinalis

Το επίσημο όνομα της πιπερόριζας παραπέμπει περισσότερο στο αγγλικό της όνομα (ginger) ως εκφερόμενο Zingiber - Ζιγγίβαρη, από κάποιον που μιλάει βιαστικά και δεν ενδιαφέρεται για την ακρίβεια των λεγομένων του.

Η πιπερόριζα, το τζίντζερ ήταν άλλο ένα φυτό που συνέχεα λόγω της παχιάς ρίζας του που μου θύμιζε τον κόνδυλο του μανδραγόρα, ή τον κόνδυλο της πατάτας, έτσι ώστε από ένα μορφολογικό χαρακτηριστικό, αυθαίρετα  θεωρούσα πως και αυτό θα ανήκει στην οικογένεια των Solanaceae.

Μόνο όταν είδα το φυτό ολόκληρο κατάλαβα το προφανέστατολάθος. Δε'ιτε τη φωτογραφία του Μανδραγόρα και του Panax ginseng και δεν χρειάζεται κάτι περοσσότερο 

Λεπτομέρειες φύλλου,
 κόνδυλου, βλαστού

Καλλιέργεια ginger

Τι σχέση θα μπορούσε να έχει με τον κάτοικο των ηλιόλουστων ξερότοπων μανδραγόρα, η απαιτητική σε υγρασία, ζέστη αλλά και σκιά, πιπερόριζα; Ένας κόνδυλος δεν κάνει τους συγγενείς.

Η ταυτότητα της πιπερόριζας (Zingiber officcinalis) - Συστηματική ταξινόμηση

Βασίλειο: Φυτά

Συνομοταξία:Αγγειόσπερμα (Μαγνολιόφυτα)

Ομοταξία: Μονοκοτυλήδονα (Monocots) - συγκρίνετε με τα προηγούμενα

Υφομοταξία: Commelinids

Τάξη: Ζιγγιβερώδη (Zingiberales)

Οικογένεια: Ζιγγιβεροειδή (Zingiberaceae)

Γένος: Ζιγγίβερις (Zingiber)

Είδος:Z. officinale Το όνομα Η προέλευση της λέξης τζίντζερ είναι αντιδάνειο από το αγγλικό όνομα του μπαχαρικού, προερχόμενο αρχικά από την Ταμίλ γλώσσα: ίντζι βερ (இஞ்சி வேர்).  Ο βοτανικός όρος για τη ρίζα στην Ταμίλ γλώσσα είναι βερ (வேர்) έτσι ονομάζεται ρίζα ίνζι ή ίνζι βερ. Η ελληνική ζιγγίβερις συναντάται ως ginginer στη μεσαιωνική λατινική και εν συνεχεία στην παλιά αγγλική gingifere, την οποία ύστερα η γαλλική ονομάζει gingembre και καταλήγει στα αγγλικά ginger. Ιστορία - Φαρμακευτική

Από τα αρχαία χρόνια η πιπερόριζα χρησιμοποιείται στις ιατρικές παραδόσεις της Ασίας (π.χ. Ινδία και Κίνα), των Ελλήνων και των Αράβων, συνήθως σε αφεψήματα, βάμματα ή μίγματα αιθερίων ελαίων. Στη λαϊκή ιατρική πιο γνωστή είναι η χρήση για τη ναυτία, προβλήματα κατά την πέψη και σαν φάρμακο για το κρυολόγημα. Χρησιμοποιείται επίσης σε περιπτώσεις εμέτου και ιλίγγου, ως τονωτικό για προβλήματα δυσπεψίας, διάρροιας, δυσκοιλιότητας και για προβλήματα του κωλικού. 

Η γερμανική ελεγκτική επιτροπή για φάρμακα από βότανα, Commission E, έκρινε πως η πιπερόριζα αντενδείκνυται κατά την εγκυμοσύνη. (από Wikipedia)

Τσάι από πιπερόριζα

Το τσάι από πιπερόριζα είναι διαδεδομένο σε διάφορες χώρες. Στην Κίνα το τσάι αυτό παρασκευάζεται από αποφλοιωμένες και κομμένες σε φέτες πιπερόριζας και συνήθως προστίθεται καφέ ζάχαρη. Φέτες από πορτοκάλι ή λεμόνι πολλές φορές προστίθενται για να γίνει ακόμα πιο γευστικό το τσάι. Η πιπερόριζα είναι βασικό συστατικό στο τσάι με μπαχαρικά, γνωστό ως τσάι μασάλα, το οποίο είναι ευρέως διαδεδομένο στη νοτιοανατολική Ασία (π.χ. στην Ινδία).

Απογοητευτική η ιστορία και η χρήση του τζίντζερ. Ούτε δηλητήρια, ούτε αφροδισιακά, ούτε ερωτισμός και ενίσχυση του οργανισμού.

Απλά ...τζίντζερ, που πάει όμως παντού.

_____________________________________________________________

Πηγές (μεταξύ άλλων): Oxford Dictionaries Online, 

Wikipedia

«Πρωτοβουλία για τα Δάση»: Ανοιχτή επιστολή προς τη πολιτική ηγεσία για την προστασία των δασών

Ανοιχτή επιστολή προς τον ΠτΔ, τον πρωθυπουργό και τους αρχηγούς των κομμάτων της Βουλής, απέστειλε η «Πρωτοβουλία για τα Δάση», με ιεραρχημένες προτάσεις για τη λήψη των αναγκαίων πολιτικών αποφάσεων με στόχο την αποτελεσματικότερη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού για την προστασία των δασών.

Η «Πρωτοβουλία για τα Δάση» είναι μια προσπάθεια ομότιμων και τακτικών καθηγητών δασικών πανεπιστημιακών και τεχνολογικών σχολών και τμημάτων, ερευνητών των δασικών ερευνητικών ινστιτούτων της Χώρας, νομικών, ελευθέρων επαγγελματιών και στελεχών της Διοίκησης, που έχουν ασχοληθεί στα πλαίσια των θεματικών και επαγγελματικών τους αρμοδιοτήτων με τη δασική ανάπτυξη και προστασία.

Η «Πρωτοβουλία για τα Δάση» στην επιστολή της επισημαίνει ότι η οργάνωση του επιχειρησιακού σχεδιασμού στη Χώρα μας πρέπει να έχει σαν ξεκάθαρο στόχο την μείωση του αριθμού των δασικών πυρκαγιών, την άμεση επέμβαση στο δάσος πριν η φωτιά πάρει διαστάσεις και των περιορισμό των ζημιών, είτε αυτές αφορούν στα δασικά οικοσυστήματα, είτε στις υποδομές είτε στις ανθρώπινες περιουσίες και τη ζωή των πολιτών. Οι στόχοι αυτοί μπορούν να υπηρετηθούν μόνο από μια νέα προσέγγιση στον τρόπο διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών που θα περιλαμβάνει την πλήρη αναδιοργάνωση του μηχανισμού δασοπυρόσβεσης.

Αναλυτικά η ανοιχτή επιστολή με τα ονόματα όσων την έχουν συνυπογράψει μέχρι τώρα και φόρμα συμπλήρωσης στοιχείων οποιουδήποτε επιθυμεί να την συνυπογράψει:

Ανοιχτή επιστολή 

Αθήνα, 30-8-2018 

Προς: Αξιότιμο Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας

κύριο Προκόπιο Παυλόπουλο 

Προς: Αξιότιμο Πρόεδρο της Κυβέρνησης 

κύριο Αλέξιο Τσίπρα 

Προς: Αξιότιμους κ.κ πολιτικούς αρχηγούς των κομμάτων της Βουλής 

Κοινοποίηση: τους Έλληνες πολίτες 

Θέμα: «Λήψη αποφάσεων για ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις που θα αφορούν στη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού για την προστασία των δασών»

Η Δασική Πυρκαγιά της 23ης Ιουλίου 2018 στην Ανατολική Αττική, με τα τραγικά αποτελέσματα που είχε, έθεσε σε αμφισβήτηση όλη την υπάρχουσα οργάνωση Δασοπροστασίας και Πυροπροστασίας και ανέδειξε πολλά κενά στην οργάνωση του Κράτους, σε σχέση με την αποτελεσματική προστασία των πολιτών από παρόμοιες καταστροφές.

Με αφορμή αυτήν την τραγωδία όλοι όσοι υπογράφουμε την παρούσα επιστολή (εκπρόσωποι φορέων, εκπαιδευτικών & ερευνητικών ιδρυμάτων, επιμελητηρίων και συνδικαλιστικών οργανώσεων), αλλά και φυσικά πρόσωπα που έχουν επιστημονική γνώση, εμπειρία και σχέση με το δάσος, συναισθανόμαστε την ανάγκη αλλά και την απαίτηση της κοινωνίας να εξαντληθεί θεσμικά κάθε δυνατότητα ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος επανάληψης παρόμοιων τραγικών γεγονότων στο μέλλον.

Θεωρούμε απαραίτητο να συνεισφέρουμε ανάλογα με την εμπειρία και την επιστημονική μας υπόσταση, καταθέτοντας προτάσεις για την καλύτερη οργάνωση της Δασοπροστασίας και θεωρούμε υποχρέωση αλλά και ευθύνη μας να απευθυνθούμε σε όλη την πολιτειακή ηγεσία της χώρας και σε κάθε πολίτη της και να θίξουμε ορισμένες παραμέτρους του προβλήματος «δασικές πυρκαγιές».

Ασφαλώς ως πρώτο ζητούμενο από την πολιτειακή και πολιτική ηγεσία της Χώρας, θέτουμε τη στήριξη, με κάθε τρόπο, των πληγέντων και καλούμε όλους τους πολιτικούς φορείς να αναλάβουν με την απαραίτητη ομοψυχία πολιτικές πρωτοβουλίες και να στηρίξουν μέτρα πολιτικής για το σκοπό αυτό.

Παράλληλα όμως ζητάμε να προωθηθούν άμεσα και οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, που θα αφορούν την οργάνωση του Κρατικού μηχανισμού και την αποτελεσματικότερη προστασία των δασών από τις πυρκαγιές.

Υπενθυμίζουμε τη βασική αρχή της οικολογίας των δασικών πυρκαγιών, σύμφωνα με την οποία οι δασικές πυρκαγιές «σβήνουν» μέσα στο δάσος, πριν πάρουν διαστάσεις και πώς αυτή η αρχή μπορεί να εκπληρωθεί, όταν ο «διαχειριστής» είναι γνώστης των ιδιαιτεροτήτων των δασικών οικοσυστημάτων όσον αφορά τη σύνθεση της βλάστησης και τη συμπεριφορά τους, αλλά και των «κρίσιμων τοπικών συνθηκών» (ανάγλυφο, έδαφος, άνεμοι, έργα υποδομής κ.λπ.) που επηρεάζουν την εξέλιξη μιας πυρκαγιάς.

Θεωρούμε σοβαρό στρατηγικό λάθος να επικεντρώνεται η πολιτεία σχεδόν αποκλειστικά στην αυθαίρετη και άναρχη δόμηση των οικισμών (η οποία είναι υπαρκτό πρόβλημα) και να θεωρεί ότι εκεί κατά κύριο λόγο οφείλεται η τραγωδία που ζήσαμε. Ασφαλώς υπάρχουν ευθύνες που πρέπει να αναζητηθούν από τις αρμόδιες αρχές, όπως επίσης επιβάλλεται με καθαρή σκέψη να διορθώσουμε τα λάθη, τόσο σε επίπεδο σχεδιασμού, όσο και σε επίπεδο εφαρμογής του.

Επισημαίνουμε ιδιαιτέρως ότι η Δασική Νομοθεσία σήμερα, όπως διαμορφώνεται με τις συνεχείς αλλαγές του νομικού και θεσμικού πλαισίου για τη δασοπροστασία, ευνοεί τους κάθε λογής «αυθαιρετούντες και τους καταπατητές», θεωρούμε δε πως ακόμα και η αντισυνταγματική εξαίρεση των «οικιστικών πυκνώσεων» από την ανάρτησή τους στους Δασικούς χάρτες, συμβάλλει σε αυτό, αφού δεν επιλύει κάποιο πρόβλημα των πολιτών, αλλά περιπλέκει και ουσιαστικά διαιωνίζει το απαράδεκτο αυτό φαινόμενο.

Με το να «βλέπουμε και να προβάλλουμε» ως Πολιτεία μόνο μία από τις όψεις του κακού, δηλαδή την ύπαρξη αυθαίρετων οικισμών, μετατοπίζουμε την ουσία του επιχειρησιακού προβλήματος της Δασοπυρόσβεσης στην αυθαίρετη συγκρότηση οικισμών, δίπλα και μέσα στα δάση, υποτιμώντας το υπαρκτό πρόβλημα της ελλιπούς οργανωτικής και εκτελεστικής λειτουργίας του μηχανισμού πυροπροστασίας. Με τον τρόπο αυτό, παραβλέποντας την ανάγκη επιχειρησιακών αλλαγών στο πεδίο, είναι βέβαιο ότι θα οδηγηθούμε σε μη ουσιαστική αξιολόγηση του προβλήματος, αποσπασματικές παρεμβάσεις και στη βέβαιη επανάληψη ανάλογων καταστροφών, στο άμεσο μέλλον.

Ως Πολιτεία και ως κοινωνία οφείλουμε να προχωρήσουμε μπροστά, στηρίζοντας τους πυρόπληκτους και τις οικογένειες των θυμάτων, αναδημιουργώντας τις πόλεις και τους οικισμούς που καταστράφηκαν αλλά δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την πραγματική αιτία του προβλήματος, που είναι η ανάγκη αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών μέσα στο δάσος.

Εκτιμούμε ότι αυτό δεν έχει γίνει απολύτως κατανοητό και αυτό διαφαίνεται από το γεγονός ότι από τα 20 σημεία -παρεμβάσεις- που εξαγγέλθηκαν από τον Πρωθυπουργό στην Σύσκεψη της 7ης Αυγούστου, μόνο ένα αφορούσε τα δάση και αυτό με πολύ γενική μορφή.

Η σημαντικότερη προσφορά των πολιτικών δυνάμεων της χώρας για την ορθή διαχείριση του προβλήματος των δασικών πυρκαγιών είναι η λήψη μέτρων πολιτικής που θα επανεξετάσουν από μηδενική βάση τον τρόπο οργάνωσης του Κρατικού μηχανισμού και θα αξιοποιούν όλες τις δυνάμεις Πολιτικής Προστασίας, με την ουσιαστική συμμετοχή των Δασικών Υπηρεσιών. Σε αυτή τη λύση έχουμε την υποχρέωση να συμβάλουμε όλοι μας, στο μέτρο που μας αναλογεί επιστημονικά και διοικητικά.

Στη βάση αυτή προτείνουμε να ληφθούν οι αναγκαίες πολιτικές αποφάσεις για την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για τη δασοπροστασία και την οργάνωση και λειτουργία του Κρατικού μηχανισμού, ώστε να λειτουργεί με σύγχρονο και αποτελεσματικό τρόπο, εξασφαλίζοντας τη δυνατότητα να υπηρετήσει τις σύγχρονες ανάγκες της Κοινωνίας για προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών παράλληλα με την απαίτηση για την αποτελεσματική προστασία των δασικών πόρων και της δημόσιας περιουσίας, τη μείωση του αριθμού των δασικών πυρκαγιών καθώς και των ζημιών που προκαλούνται από αυτές. Οι μεταρρυθμίσεις που προτείνουμε βρίσκονται σε απόλυτη σύμπνοια και με το περιεχόμενο και τις επιταγές του άρθρου 24 παρ. 1 του Συντάγματος, που προβλέπει ότι η λήψη μέτρων για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, του οποίου θεμελιώδες στοιχείο συνιστούν και τα δασικά οικοσυστήματα, αποτελεί υποχρέωση της Πολιτείας.

Ειδικότερα, τα μέτρα που προτείνουμε αφορούν: 

• Στη λήψη Κεντρικής Πολιτικής Απόφασης για την αναδιοργάνωση του Δασικού Τομέα και τη επανασύνδεση των Κεντρικών και Περιφερειακών Δασικών Υπηρεσιών με το φυσικό τους αντικείμενο (δασικά χερσαία οικοσυστήματα). Προτείνεται η επανίδρυση της Γενικής Γραμματείας Δασών και Φυσικού Περιβάλλοντος.

• Στο  άμεσα η καθετοποίηση των υφιστάμενων δομών των Περιφερειακών Δασικών Υπηρεσιών και η υπαγωγή τους σε ένα Υπουργείο. Με τον τρόπο αυτό θα εξασφαλιστεί η επιχειρησιακή δυνατότητα τους, ενόψει της ενεργούς συμμετοχής τους και της άσκησης αρμοδιοτήτων δασοπυρόσβεσης στο πλαίσιο της δασοπροστασίας και του ελέγχου του χερσαίου φυσικού περιβάλλοντος της Χώρας. 

• Στον καθορισμό των απαραίτητων προϋποθέσεων για την υποστήριξη των προαναφερόμενων σκοπών δασοπροστασίας, καθώς και των αναγκών σε προσωπικό (αναγκαίες διεπιστημονικές προσλήψεις προσωπικού, μετατάξεις από υφιστάμενες δομές) και η προμήθεια υλικοτεχνικού εξοπλισμού και μέσων, για την εξασφάλιση σύγχρονης και άμεσης επιχειρησιακής δυνατότητας. 

• Στην νομική θεσμοθέτηση της εμπλοκής των Δασικών Υπηρεσιών στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών, αποκλειστικά στο χώρο ευθύνης τους και της ισότιμης συμμετοχής τους, στα επιχειρησιακά κέντρα πολιτικής προστασίας, με αποφασιστικό ρόλο στο θέμα των δασικών πυρκαγιών. 
• Στην άμεση ένταξηστα χρηματοδοτικά μέσα των Υπουργείων ΥΠΕΝ ή ΥΠΑΑ&Τ, της εκπόνησης προτύπων επιχειρησιακών σχεδίων πρόληψης και καταστολής δασικών πυρκαγιών (δασικών μελετών δασοπροστασίας- αντιπυρικά σχέδια), με κλίμακα οργάνωσης του μηχανισμού και ενεργειών (δασοπυρόσβεσης) το Δασαρχείο. 

• Στο να συνδεθεί η ανάγκη πυροπροστασίας των δασών και δασοπυρόσβεσης με την έρευνα, που είναι πλούσια στην χώρα μας, με εξαίρετους επιστήμονες, αλλά μέχρι σήμερα υποτιμάται και δεν αξιοποιείται επαρκώς από την πολιτεία. 

• Στην ενίσχυση της ψηφιακής σύγκλισης, με τη χρήση σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων, στον τομέα της προστασίας, της διαχείρισης και της ανάπτυξης των δασών. 

• Στην αναμόρφωση (επικαιροποίηση) των εφαρμοζόμενων δασοπονικών πρακτικών, με τις οποίες διενεργείται η διαχείριση των δασών και δασικών εκτάσεων σήμερα, ώστε να διασυνδεθεί η διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων (καθαρισμοί δασών) με τους σκοπούς δασοπροστασίας. 

• Στην εισαγωγή στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ειδικού μαθήματος το οποίο θα διδάσκουν ειδικοί επιστήμονες κατά ειδικότητα (όπως π.χ. Δασολόγοι-Περιβαλλοντολόγοι, Γεωλόγοι, Μηχανικοί κλπ.) και θα αφορά στην πολιτική προστασία και την ασφάλεια των πολιτών, έναντι των κινδύνων πυρκαγιάς, πλημμυρών, κλπ. 

• Στην ενεργοποίηση της συμμετοχής δασικών συνεταιρισμών και αγροτών, στο σχεδιασμό αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών. Σαν πρώτο βήμα προτείνεται η σύσταση μητρώου, κατά περιοχή (Δασαρχείο), δασεργατών, αγροτών και διαθέσιμων ελαφρών ιδιωτικών μέσων, ώστε να είναι δυνατή η άμεση ενεργοποίησή τους σε περίπτωση ανάγκης. 

• Στον ενεργότερο ρόλο της κοινωνίας στην προστασία των δασών, με την θεσμοθέτηση του «εθελοντή δασοφύλακα» που θα μπορεί, με τον ελάχιστο ατομικό εξοπλισμό και την απαραίτητη εκπαίδευση (που θα γίνει από τους δασικούς υπαλλήλους), να στελεχώνει παρατηρητήρια, πυροφυλάκεια και να συμβάλει προληπτικά (με την παρουσία του μέσα στα δάση), στη δασοπροστασία. 

• Στην αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών για την παρακολούθηση των δασών και τη δασοπροστασία (monitoring, χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών, ψηφιακά μέσα). 

• Στη λήψη άμεσων μέτρων εντοπισμού και οριοθέτησης ευαίσθητων περιοχών, που είναι ευπρόσβλητες σε δασικές πυρκαγιές, με την συμμετοχή των Δασαρχείων. Είναι αδιανόητο να βρεθούμε απροετοίμαστοι σε μια παρόμοια καταστροφή και το καλοκαίρι είναι ακόμη μακρύ. 

• Στην άμεση συγκρότηση μικτών συνεργείων ειδικών επιστημόνων προκειμένου να αξιολογήσουν το βαθμό επικινδυνότητας, από ενδεχόμενη πυρκαγιά, οικισμών που βρίσκονται δίπλα σε δάση, προτείνοντας και άμεσα μέτρα προστασίας τους. 

Όλοι εμείς, που υπογράφουμε αυτό το κείμενο, πιστεύουμε πως το θέμα της προστασίας και διαχείρισης των δασών είναι ένα Εθνικό Θέμα και του αρμόζει αντίστοιχη αντιμετώπιση.

Ζητάμε συνάντηση επιτροπής εκπροσώπων μας με την πολιτική ηγεσία της χώρας, για να εξηγήσουμε τις προαναφερόμενες θέσεις μας και τις ρεαλιστικές προτάσεις μας, που είναι υλοποιήσιμες με σχετικά μικρό οικονομικό κόστος.

Κυρίως όμως απευθυνόμαστε στους συμπολίτες μας, για να τους ενεργοποιήσουμε στο θέμα της προστασίας των δασών, που αποδείχτηκε με τον πιο τραγικό τρόπο, πως είναι και θέμα προστασίας της ζωής μας.

Ως υποσημείωση παραθέτουμε Απόσπασμα της με αριθμό 3342/1999 απόφασης της επταμελούς σύνθεσης του Ε΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας για το θέμα της μεταφοράς της Δασοπυρόσβεσης από την Δασική Υπηρεσία στην Πυροσβεστική το έτος 1998.

Υποσημείωση: Η γνώμη των τεσσάρων δικαστών της επταμελούς σύνθεσης του Ε΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας (του Προέδρου, ενός συμβούλου και δύο παρέδρων), στην με αριθμό 3342/1999 απόφασή του, (ανεξάρτητα του ότι επικράτησε η αντίθετη άποψη των υπόλοιπων τριών συμβούλων της σύνθεσης του Δικαστηρίου), καταγράφεται ως εξής:

«Στην προκειμένη περίπτωση, η νομοθετική επιλογή (ν. 2612/1998) για την διάσπαση του φορέως προστασίας των δασών και την ανάθεση στις μεν Δασικές Υπηρεσίες της εν γένει εποπτείας των δασών και της προλήψεως των δασικών πυρκαϊών, με την αφαίρεση όμως σημαντικού μέρους των διατιθεμένων από αυτές μέσων, στο δε Πυροσβεστικό Σώμα της καταστολής των πυρκαϊών αυτών, δεν συνιστά πρόσφορο και αποτελεσματικό σύστημα για την προστασία των δασών, εν όψει και του γεγονότος ότι με τον τρόπο αυτό παύει πλέον, κατά ένα μέρος της, η διοίκηση και διαχείριση των δασικών εκτάσεων από τις Δασικές Υπηρεσίες, ενώ αυτές αποτελούν βασικό στοιχείο της κρατικής εποπτείας επί των δασών και των δασικών εκτάσεων, για την κατά το Σύνταγμα διατήρηση αναλλοίωτης της μορφής των (πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 2753/1994). Συνεπώς, κατά την γνώμη αυτή, πρόσφορο σύστημα προστασίας των δασών είναι μόνο σύστημα ενιαίας αντιμετωπίσεως όλων των σχετικών με την προστασία των δασών θεμάτων από τις Δασικές Υπηρεσίες.»

_______________________________

Εάν επιθυμείτε να συνυπογράψετε την ανοικτή επιστολή της «Πρωτοβουλίας για τα Δάση» παρακαλούμε συμπληρώστε τα στοιχεία σας στη φόρμα που έχει αναρτηθεί στο dasarxeio.com.. Η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (email) σε καμία περίπτωση δεν εμφανίζεται δημόσια και δεν χρησιμοποιείται για άλλο σκοπό.